Akaryakıt İstasyonlarında Elektrik Güvenliği

“Akaryakıt istasyonlarında elektrik güvenliği, yalnızca kurulum aşamasında değil, işletmenin tüm yaşam döngüsü boyunca dikkate alınması gereken bir konudur.”
Elfi Mühendislik

Akaryakıt istasyonları, yanıcı ve patlayıcı özellikteki yakıtların kullanıldığı, her gün yüzlerce aracın giriş çıkış yaptığı, insan sirkülasyonunun yoğun olduğu alanlardır. Bu nedenle elektrik güvenliği, hem çalışanların hem de müşterilerin can ve mal güvenliği açısından kritik öneme sahiptir. Doğru malzeme seçimi, teknik standartlara uygun tasarım ve düzenli bakım, akaryakıt istasyonlarında elektrik kaynaklı risklerin en aza indirilmesinde kilit rol oynar.

1. Risk Faktörleri ve Tehlike Alanları

Yanıcı ve Patlayıcı Ortamlar: Akaryakıt istasyonlarında yakıt buharı ve gaz sızıntısı riski, elektriksel kıvılcımın patlamaya yol açabilme ihtimalini artırır.
Pompa Alanları: Elektrik hatları, pompaların çalıştırılması ve kartlı ödeme terminalleri gibi sistemlerde sürekli devrededir. Özellikle bu alanlarda oluşabilecek elektrik arızaları yüksek risk barındırır.
Topraklama Eksikliği: Akaryakıt tanklarının ve pompaların uygun şekilde topraklanmaması, statik elektrik birikimine ve olası kıvılcım kaynaklarına neden olabilir.

2. Mevzuat ve Standartlar

Akaryakıt istasyonlarındaki elektrik tesisatında uyulması gereken kurallar ve standartlar, ulusal ve uluslararası yönetmeliklerle belirlenmiştir. Bu kapsamda öne çıkanlar:

ATEX Direktifleri (Atmosphères Explosibles): Patlayıcı ortamlarda kullanılacak ekipmanların teknik gereksinimlerini ve koruma sınıflarını düzenler.
IEC/EN Standartları: Elektriksel ekipman ve tesisat için uluslararası güvenlik standartları belirler.
Ulusal Yönetmelikler ve TSE Standartları: Türkiye’deki akaryakıt istasyonları için tesisat ve ekipman kullanımını düzenleyen yasal çerçeveyi oluşturur.

Bu standartlara uygun olmayan elektrik tesisatları ciddi cezalarla karşılaşabilirken, aynı zamanda can ve mal kaybı riskini de önemli ölçüde artırır.

3. Patlayıcı Ortamlarda Ekipman Seçimi

Akaryakıt istasyonları, patlayıcı ve yanıcı gazların bulunduğu atmosferler (Zone 0, Zone 1 veya Zone 2 gibi) olarak sınıflandırılır. Bu bölgelerde kullanılacak ekipmanların “Ex-proof” (patlamaya karşı korumalı) olması zorunludur. Örneğin, elektrik motorları, kablolar, anahtarlar ve ışıklandırma sistemleri bu sınıflandırmaya uygun şekilde seçilmelidir. Yanlış ekipman tercihi, küçük bir elektrik arızasının büyük patlamalara yol açabileceği ciddi sonuçlar doğurabilir.

4. Topraklama ve Yıldırımdan Korunma

Topraklama Sistemi: Akaryakıt istasyonlarında topraklama, herhangi bir kaçağın veya statik elektrik yükünün emniyetli bir şekilde toprağa aktarılmasını sağlar. Özellikle yakıt pompalarında, elektrik panolarında ve tanklarda doğru topraklama yapılması hayati önem taşır.
Paratoner (Yıldırımdan Korunma): Akaryakıt istasyonlarının açık alanda bulunması, yıldırım düşme riskini artırır. Paratoner sistemi, yıldırımın güvenli bir şekilde toprağa iletilmesini sağlayarak olası yangın ve patlama risklerini azaltır.

5. Periyodik Bakım ve Kontroller

Elektrik Tesisatı Kontrolleri: Kablolar, panolar, sigortalar ve bağlantı noktaları düzenli olarak kontrol edilmeli ve zamanla aşınan ya da yıpranan malzemeler gecikmeden yenilenmelidir.
Pompalar ve Otomasyon Sistemleri: Pompa motorları ve ödeme terminalleri gibi sürekli çalışan ekipmanlarda oluşabilecek arızalar, hem hizmet kalitesini düşürür hem de büyük güvenlik riskleri yaratır. Bu nedenle düzenli periyodik bakımlar ve gerekli güncellemeler mutlaka yapılmalıdır.
Kaçak Akım Koruma Röleleri: Elektrik tesisatında kaçak akım koruma üniteleri bulunmalı ve bu rölelerin doğru çalışıp çalışmadığı düzenli aralıklarla test edilmelidir.

6. Acil Durum Planları ve Eğitim

Elektrik arızaları veya yangın-patlama tehlikelerine karşı alınacak önlemler, yalnızca teknik altyapıyla sınırlı değildir:

Personel Eğitimi: Çalışanlar, elektriksel riskler, kaçak akım durumları ve acil tahliye prosedürleri hakkında düzenli eğitimlerle bilgilendirilmelidir.
Acil Durum Ekipmanları: Yangın söndürme tüpleri, yangın dolapları, acil stop butonları ve alarm sistemleri her zaman çalışır durumda ve erişilebilir olmalıdır.
Düzenli Tatbikatlar: İş kazalarını ve acil durumlarda oluşabilecek panik ortamını en aza indirmek için tatbikatlar yapılmalı, sorumluluk paylaşımı net bir şekilde tanımlanmalıdır.

7. Profesyonel Destek ve Danışmanlık

Akaryakıt istasyonlarında elektrik güvenliği konusunda uzman bir mühendislik firmasıyla çalışmak, tüm riskleri en baştan minimize etmenin en etkili yoludur. Profesyonel ekipler, hem proje aşamasında doğru tesisat ve ekipman seçimi hem de işletme süresince düzenli kontrol ve bakım hizmetleri sunarak yüksek güvenlik standartlarının korunmasına yardımcı olur.

Projelendirme ve Uygulama: İstasyonun boyutu, konumu ve yoğunluğuna göre özel projeler geliştirilir.
Test ve Devreye Alma: Kurulum sonrasında sistemin tam kapasiteyle ve güvenli bir biçimde çalıştığı test edilir.
Sürekli Gelişim: Yeni teknolojiler ve mevzuattaki güncellemeler takip edilerek istasyonlar için gerekli iyileştirmeler yapılır.

Doğru malzeme ve ekipman seçimi, düzenli bakım-onarım, çalışanların eğitimi ve yasal mevzuata tam uyum, güvenli ve kesintisiz bir istasyon işletmeciliğinin temelini oluşturur. Bu kapsamlı önlemler hem can ve mal güvenliğini sağlar hem de akaryakıt istasyonunun itibarı ve müşteri memnuniyetine olumlu yansır.